دسته بندی ها در علوم رفتاری تصمیم گیری

در مجموعه علوم تصمیم گیری، زیر گروه های زیادی قرار می گیرند. در یک تقسیم بندی کلی می توان دو دسته تحقیق مختلف در این حوزه را از هم تفکیک کرد: تحقیقات تشریحی (descriptive) و تحقیقات تجویزی (prescriptive). در دسته اول دانشمندان در پی تشریح نحوه تصمیم گیری افراد هستند و در دسته دوم محققین می خواهند روش هایی را توسعه بدهند که این تصمیم ها به نحوه بهتری انجام بگیرد. بیشتر روانشناس ها در دسته اول و برخی از آن ها در دسته دوم هستند. مهندسان صنایع در دسته دوم قرار می گیرند. طبیعتا در علوم مدیریت از هر دوی این حوزه ها استفاده می شود. در حوزه اول، که من به آن علاقه مندم، و خیلی ها آن را با نام علم رفتار قضاوت و تصمیم گیری می شناسند، تحقیقات مختلفی برای شناسایی شرایطی که موجب قضاوت و تصمیم گیری نادرست افراد می شود انجام می گیرد. نگاه دینامیک به این پدیده به بررسی مقوله یادگیری می انجامد. سوال هایی که پرسیده می شود از این دست است که چرا در تصمیم گیری های مکرر در مورد یک پدیده، خطای تصمیم گیری ممکن است پایدار باشد یا حتی افزوده شود؟ یا چرا دانش لزوما به بهبود تصمیم نمی انجامد؟ یا چرا در خیلی از ساختارهای اجتماعی یادگیری با مشکل روبرو می شود.



در این گروه (گروه رفتاری قضاوت و تصمیم گیری) یک جمع شاخص تر وجود دارد که عموما مشتمل بر روانشناسان و روانشناسان اجتماعی است. این دسته تمرکز خاصی بر مقوله بایاس (خطاهای پایدار در تصمیم گیری) و هیوریستیک ها (نحوه تصمیم گیری های حسی افراد) دارند. کانمن و تورسکی هم به این دسته تعلق دارند که اولی برنده جایزه نوبل اقتصاد حاصل از کار مشترک با دومی است! (دومی مُرد و کل جایزه به اولی رسید!) در برابر این جمع شاخص، دسته کوچکتری هم وجود دارد که روش تحقیق های رایج در مورد شناسایی بایاس را زیر سوال می برند. این گروه پیروان یک روانشناس خیلی قدیمی هستند به نام برانزویک که خالق مدل "لنز" برای بررسی تصمیمات انسان هاست. دسته برانزویکی ها عموما به کنفرانس های گروه اول نمی روند اما کنفرانس های خود را در همان شهر و دو روز قبل از کنفرانس دسته اول برگزار می کنند تا اگر کسی خواست بتواند در هر دو کنفرانس شرکت کند. عکس بالا یکی از عکس های خیلی معروف این گروه است که در آن خیلی از آدم های شاخص هر دو دسته دیده می شوند. من دو نفر از این ها را که استاد ما بوده اند از نزدیک می شناسم (+ و +). در صف جلو، کن هموند که پیر دسته دوم است (نفر سوم از چپ) و مرحوم تورسکی (نفر چهارم از چپ) که متعلق به دسته اول بود مشخص اند.

همه این ها را گفتم که بگویم کنفرانس این دو دسته یک ماه دیگر در شیکاگو است و من می روم که رو سر سرتوماس خراب شوم! کنفرانس اول مربوط به دسته کوچکتر – کنفرانس دوم مربوط به دسته اول.

سر کلاس رفتار قضاوت و تصمیم گیری وقتی از استاد که در حال حاضر جزء رهبران دسته کوچکتر (برانزویکی ها) محسوب می شود پرسیدم که آیا شما شرکت در کنفرانس "قضاوت و تصمیم گیری" را توصیه می کنید، سریع جواب داد: «نه!... من فقط کنفرانس گروه برانزویکی ها را توصیه می کنم!»... امروز وقتی فهمید که من می خواهم در هر دو کنفرانس شرکت کنم نگاه معناداری به من کرد! نگاه مایوسانه یک رهبر به یک جوان خام که هر لحظه ممکن است گول بخورد!