Sunday, April 05, 2009

من یا ترموستات؟ حق با کیست؟!

حرارت رادیاتور بسیاری از خانه های این جا از داخل قابل تنظیم است. به این صورت که ترموستاتی در داخل وجود دارد که می توانید آن را در دمای خاصی تنظیم کنید (مثلا 25 درجه). فکر می کنم این طور کار می کند که اگر حرارت منزل در آن نقطه به زیر 25 درجه رسید رادیاتورها فعال می شوند و دما بالا می رود و کارشان ادامه می یابد تا سنسورها دوباره اعلام کنند که دما به 25 درجه رسیده است و اتصال ترموستات را قطع کنند. کار شما فقط این است که ترموستات را در دمای خاصی تنظیم کند و اصولا این وسیله تضمین می کند که دمای اتاق را خودش به 25 درجه برساند.

سوال: پس چرا وقتی هوا سردتر می شود ناخودآگاه به سمت ترموستات می رویم و زیادش می کنیم؟

1- احتمال اول این است که این کار را فقط من و تاج سر گرامی می کنیم و شما باهوش تر از این حرف ها باشی که از این کارها بکنی!

2- احتمال دوم این است که ما ناخودآگاه فکر می کنیم بالا بردن درجه ترموستات مثل بالا بردن حرارت زیر اجاق یا صدای تلویزیون است. در حالی که اجاق و تلویزیون از محیط فیدبک نمی گیرند ولی ترموستات می گیرد و قرار است خودش نقش تنظیم کنندگی ما را اجرا کند. عجیب است. یعنی واقعا ما عادت کرده ایم که این جوری رفتار کنیم یا به عبارت دیگر این قدر غیرمنطقی هستیم؟ به هر حال اگر این طور باشد حق با ترموستات بی نواست.

3- احتمال سوم این است که ما موجودات عجیبی هستیم و با پایین رفتن دمای بیرون دمای مطلوب مان بالا می رود! (مثلا دمای بیرون اگر صفر شد ما کلا حال می کنیم منزل را به دمای 40 درجه برسانیم هرچند 25 درجه دمای مطلوب مان باشد). اگر این طور هم باشد حق با ترموستات است.

4- احتمال بعدی این است که ما کاملا کار منطقی می کنیم و ترموستات است که مشنگ تشریف دارد! در صورتی که ترموستات به صورت کنترل نسبی کار کند همیشه steady state error داریم. به راحتی می توان این را نشان داد. و میزان خطا تابع میزان خروج حرارت از درز پنجره هاست. در این حالت کاملا منطقی است که ناخودآگاه احساس ما از حرارت اتاق کمتر از زمان هایی باشد که دمای بیرون گرم ترست و بگوییم به نظر می رسد شوفاژها نمی توانند گرم کنند. اگر این درست باشد حق با ماست و ترموستات تقصیر دارد! اما تا جایی که می دانم رادیاتورها به صورت روشن و خاموش کار می کنند و کم و زیاد برای شان معنی ندارد.

5- احتمال بعدی این است که وقتی دمای بیرون پایین می آید دمای اتاق در نزدیک پنجره ها پایین می رود در حالی که دما در نزدیکی ترموستات بالاتر است. پس میانگین دمایی که ما به عنوان موجودات عاقل متحرک(!) احساس می کنیم پایین رفته است در حالی که ترموستات میخ کوب شده بر دیوار کارش را درست انجام می دهد و دمای اطراف سنسورش را با دمایی که ما به او گفته ایم تنظیم می کند. اگر این درست باشد هم ما حق داریم و هم ترموستات. البته هر چه خانه عایق تر باشد باید از این اثر کاسته شود. و یا بامزه تر: اگر یک پنکه کاملا نزدیک به ترموستات نصب کنید باید دمای اتاق با چرخیدن پنکه بالا برود!

6- ...

7 comments:

Hamed ps said...

فکر کنم مورد 5 درسته و اینجا اون پنکه که پیشنهاد کردی رو برا کولر نصب میکنن که کار چپرو رو میکنه.
اصولا تو بیشتر اتفاق ها همه طرف ها حق دارن.

Mehran said...

به نظرم ترکیبی از ۴ و ۵ درست باشه.

نکته‌ی دیگه اینه که فکر می‌کنم به خاطر جلوگیری از فرسودگی دریچه‌ی خاموش و روشن رادیاتور، سیستم اینجوری باشه که اگه دما از یه اپسیلون کمتر از دمای مطلوب سردتر شد، رادیاتور روشن می‌شه. فکر می‌کنم اپسیلون هم در حد ۲ درجه است! حالا نکته اینه که وقتی هوا سرده، تا دمای ترموستات به یه اپسیلون کمتر از دمای مطلوب برسه، هوای نزدیک پنجره خیلی سردتر از این حرفا می‌شه.

جهت اطمینان خاطر شما و تاج سر گرامیتون باید بگم که من و مهربان همسر هم همین کار رو می‌کنیم

Unknown said...

The certain thing is that you are a good scientist.

بهاره said...

من هم فکر میکنم بیشتر شرایط شماره 5 درسته. علاوه بر اون، تو علم تنظیم شرایط محیطی شرایط مطلوب یا کامفورت لول تابعی از عوامل متعددی که یکیش دماست. وقتی دمای بیرون سرده یا بادیه و هوا در نقاط مختلف اتاق متفاوته شرایط مطلوب به هم میخوره.

حامد said...

من و همسر خانمی هم همیشه اینکارو میکنیم.
به نظر من باید پاسخ رو ت واحتمال 2 یا 3 جستجو کرد. علی الخصوص مورد 3

بسیاری از ما وقتی در تابستان هوا 26درجه میشه میگیم که باید کولر روشن کنیم و کلی از گرما می نالیم. اما تو زمستون دمای اتاق رو تو همین حدودا تنظیم میکنیم.

Unknown said...

سلام
من فکر می کنم موارد 3 و 4 به واقعیت نزدیکتر باشند. علاوه بر این غالب شدن حس سرما چون قدری آزار دهنده است شاید نیاز داریم که سریعتر به دمای مطلوبمون برسیم و این سیستم ترموستات تأخیرش برای رسیدن به دمای مطلوب بیشتر از صبر ماست. بنابر این فکر میکنم این واکنش ناشی از کم صبری ماست.
شایدم میخوایم که با بالاتر بردن ترموستات مطمئن بشیم که دمای هوای اتاق به میزانی که آرامش بخش باشه و حس نامطلوب سرمای غالب شده رو از بین ببره بالا بره

Mehran said...

ما توی خونه دو تا دما سنج داریم. یکی نزدیک پنجره است و یکی کنار ترموستات. وقتی هوا سرد می‌شه دمای دماسنج کنار پنجره به طرز معناداری کمتر از دمای ترموستات می‌شه...