چرک نویس تز - 2

یکی از مسائلی که به آن علاقه مند شده ام به تفاوت روش (practice variation) معروف هستش. موضوع به طور کلی این است که چرا افراد مختلف در فعالیتی که ماهیت شبیه به هم دارد ممکن است شیوه های مختلف را برای انجام انتخاب کنند. هر چند ممکن است در حالت کلی روش های مختلف همه خوب باشند و همه برای فرد انجام دهنده بهینه باشند اما همیشه مسئله به این سادگی نیست.

practice variation بیشتر در حوزه بهداشت و سلامت مطرح شده است و ادبیات موضوع به این می پردازد که چرا پزشک های مختلف، یا بیمارستان های مختلف و یا شهرها و ایالت های مختلف روش های مختلفی را برای درمان انتخاب می کنند. مثلا چرا در برخی مناطق دکترها بیشتر تصمیم به عمل قلب می گیرند. این سوال برای دولت ها که می توانند سهم عمده ای از بیمه درمانی را تقبل کنند سوال مهمی است. به بیان دیگر از دیدگاه دولت ها (و نه لزوما پزشک ها) برخی از مناطق به صورت بهینه (مثلا در مورد عمل قلب) تصمیم نمی گیرند. خیلی ها سعی کرده اند که این موضوع را توضیح بدهند. من چهار توضیح محتمل که حاصل دو فرض متفاوت است را فهرست می کنم.

الف- ممکن است پزشک ها موجوداتی منطقی باشند که بر مبنای ماکزیمم کردن سود خود تصمیم می گیرند یا ممکن است که پزشک ها موجوداتی باشند که بر مبنای ماکزیمم کردن سلامت بیمار خود تصمیم بگیرند. (و البته بین این دو حالت هم ممکن است!) من برای راحتی بحث، اسم اولی را پزشک سودجو و دومی را پزشک سلامت جو می گذارم بدون آن که بخواهم داوری اخلاقی بکنم.

ب- ممکن است پزشک ها بر اساس اطلاعات کامل از محیط تصمیم بگیرند یا ممکن است اطلاعات آن ها محدود باشد و با تغییر اطلاعات رفتارشان تغییر کند.

با در نظر گرفتن این دو مورد به چهار حالت می رسیم. 1) پزشک سودجوی با اطلاعات کامل، 2) پزشک سوجوی با اطلاعات ناقص، 3) پزشک سلامت جو با اطلاعات کامل، 4) پزشک سلامت جو با اطلاعات ناقص.

در حالت 1 (پزشک سودجوی با اطلاعات کامل) تفاوت روش را باید به تفاوت مدل اقتصادی بیمارستان ها و نحوه پرداخت پول به پزشک ها، میزان درآمد شهرها، میزان هزینه و درآمد هر روش برای هر پزشک و ... مربوط کرد. به زبان ساده تفاوت پزشک ها به دلیل تفاوت متغیرهای اقتصادی محیطی آن هاست و گرنه همه در حال ماکزیمم کردن سود خود هستند و همه به صورت بهینه رفتار می کنند. در حالت 2 (پزشک سوجوی با اطلاعات ناقص) همه موارد شبیه به حالت اول است تنها این نکته که پزشک ها اطلاعات شان ناقص است و هر چند در دایره اطلاعات ناقص شان خوب عمل می کنند اما لزوما همه شان در ماکزیمم کردن سود موفق نیستند. از این رو تفاوت نه تنها به متغیرهای اقتصادی برمی گردد بلکه تحت تاثیر میزان داده های در دسترس پزشک ها نیز قرار می گیرد.

در حالت 3 (پزشک سلامت جو با اطلاعات کامل) تفاوت عملکرد پزشک ها به دلیل تفاوت بیماران آن ها، تفاوت وسایل در دسترس و ...است. در برخی شهرها بیمارها با شهرهای دیگر متفاوت هستند و به هر حال همه پزشک ها در حال ماکزیمم کردن سلامت مریض هستند. در حالت 4 (پزشک سلامت جو با اطلاعات ناقص) پزشک ها در حالی که در حال ماکزیمم کردن سلامت بیمار خود هستند دسترسی به داده های کافی در مورد توزیع بیماران محل و تفاوت دقیق روش های پزشکی و .. ندارند. از این رو تفاوت نوع رفتار پزشک ها می تواند به این مربوط شود که اطلاعات شان از محیط ناقص و متفاوت است. بدیهی است تفاوت آموزش پزشک ها (دانشگاهی که تحصیل کرده اند و ...) در حالت چهار و یا حتی سه می تواند قرار بگیرد. بسته به این که سوییچ کردن روش با توجه به تجربه انباشته روش منطقی باشد یا نه.

البته اضافه بر این حالت ها هم می توان حالت های دیگری را متصور شد. مثلا تفاوت شخصیت دکترها (مثلا ریسک گریزها شاید بیشتر تصمیم به روش مطمئن تری بگیرند تا بقیه).. یا تفاوت فرهنگ سازمانی.. و یا استفاده از هیوریستیک های تصمیم گیری به صورت دقیق تر (افراد ممکن است اصلا حتی در دامنه اطلاعات موجود هم منطقی تصمیم نگیرند).

اگر نظری دارید حتما بنویسید. در مورد شغل های دیگر چه.. فکر می کنید چرا راننده های تاکسی ممکن است راه های مختلف را برای رفتن از تجریش به آزادی انتخاب کنند؟ (فکر می کنم حالت اول) چرا سیاستمدارهای مختلف روش های مختلف انتخاب می کنند. (فکر می کنم حالت دوم) چرا والدین روش های مختلفی برای تربیت فرزند خود انتخاب می کنند؟ (فکر می کنم حالت چهارم)...